七夕之夜是什么生肖
Томас Ман Paul Thomas Mann | |
---|---|
![]() Ман во 1937 г. | |
Занима?е | Романописец, раскажувач, есеист |
Период | 1896 — 1954 |
Жанр | Роман, новела, историски раскази, пикарски роман |
Знача?ни дела | Буденброкови, Волшебниот рид, Смрт во Венеци?а |
Знача?ни награди | Нобеловата награда за литература 1929 |
Потпис | ![]() |
Паул Томас Ман (германски: Paul Thomas Mann; 6 ?уни 1875 во Либек — 12 август 1955 во Цирих) — германски есеист, романописец и критичар. Негови на?знача?ни дела се: ?Буденброкови“, ?Доктор Фаустус“ и ?Волшебниот рид“. Во 1929 година, Ман ?а добил Нобеловата награда за литература, а во 1949 година, Гетеовата награда.
Животопис
[уреди | уреди извор]
Томас Ман потекнувал од патрициско семе?ство на трговци од Либек, коешто во минатото било мо?но. Татко му бил сопственик на голема фирма ко?а се бавела со тргови?а со жито, а истовремено и сенатор на Либек. Омразен од своите учители кои му предвидувале сигурна пропаст, Томас Ман не успеал да ?а положи матурата. По смртта на татко му и преселбата во Минхен, Ман станал службеник во едно друштво за осигурува?е, а потоа се вработил во редакци?ата на сатиричното списание Simplicisimus.[1][2]
Откако на 10 февруари 1933 година, на Универзитетот во Минхен ?авно читал делови од есе?от ?Страда?ето и големината на Рихадр Вагнер“, Ман утредента отпатувал во Амстердам, а оттаму продолжил во Брисел и во Париз каде, исто така, го читал есе?от. Поради неговото толкува?е на ликот на Вагнер, нацистичкиот режим му го забранил вра?а?ето во Германи?а, a потоа му бил одземен и почесниот докторат на Универзитетот во Бон.[3]
Ман бил воздржан, дисциплиниран и педантен човек, а секо? ден му бил уреден до на?ситините детали: наутро работел, а потоа имал одредени часови за посети и разговори и за друже?е во кругот на семе?ството. Сопругата Кат?а посто?ано била насочена кон неговото творештво. Постариот брат Ха?нрих Ман бил познат писател, а со книжевност се бавел и на?стариот син Клаус (ко? извршил самоубиство). Освен него, Ман имал уште две деца: синот Голо и ?ерката Ерика.[4]
Творештво
[уреди | уреди извор]
Пред да се прослави со романот ?Буденброкови“, Ман пишувал само кратки раскази во импресионистички стил. Според неговите зборови: ?Сметав дека токму психолошкиот short story беше конечно мо?от жанр и не верував дека кога и да било ?е можам и ?е смеам да се зафатам со некаква поголема композици?а.“ По преселбата во Минхен, на возраст од 19 години, Ман го напишал сво?от прв расказ, напишан под големо вли?ание на Мопасан, а об?авен во 1894 година во натуралистичкото списание Gesellschaft. По то? повод, Рихард Демел, еден од тогашните на?ппознати германски поети, му напишал на Ман писмо полно со воодушевува?е, повикува??и го на соработка. Потоа, Ман продолжил да об?авува во сатиричното списание Simplicisimus, како и во други списани?а, а во 1898 година ?а об?авил првата збирка раскази, со наслов ?Малиот господин Фридеман“, насловена по истоимениот расказ. Притоа, главните ?унаци во неговите први новели обично се оту?ени, осамени лу?е, со искривена природа. Во нив ?асно се гледа дарбата на Ман: прецизен стил, смисла за ирони?а и хумор и способност за впечатливо обликува?е и на споредните ликови. Во ово? период, Ман ?а продолжува традици?ата на Шторм и Фонтане, но исто така се забележува и вли?анието на Гете, како и на француските романописци и на скандинавските и руските раскажувачи. На?после, според сопственото признание на Ман, во неговите рани дела се забележува вли?анието на стилот на Ниче во кого то? гледал не философ, туку уметник, веле??и дека ?ко? Ниче го сфа?а буквално, ко? му верува, то? е изгубен“.[5]

Пресвртот во неговиот разво? како писател настапил за време на патува?ето во Рим, каде дошол во допир со романот ?Рене Допрен“ на бра?ата Гонкур, ко? го охрабрил да почне да пишува подолги прозни дела, исполнети со економско-историски и политички матери?ал. Така настанал романот ?Буденброкови“ на ко? работел три години со бро?ни прекини, а откако го завршил, му го испратил на издавачот С. Фишер. По долго чека?е, на?после пристигнал одговорот од издавачот, ко? прифатил да го об?ави делото, но под услов да неговиот обем да се намали барем на половината од првобитниот текст. Ман го одбил предлогот и успеал да го убеди издавачот така што романот се по?авил во 1901 година во два тома. Опишува??и го пропа?а?ето на гра?анското семе?ство, Ман употребил автентични податоци од животот во сво?от град, но и некои автобиографски моменти. Во то? поглед, Ман напишал: ?Личните семе?ни искуства ?ас ги стилизирав во роман, додуша со чувството дека во тоа има нешто литерарно, т.е. духовно, оопштоважечко, но без вистинските вести за тоа дека раскажува??и за гасне?ето на една гра?анска ку?а, раскажувава за гасне?ето и кра?от на еден далеку поголем културен и соци?ално-историски прелом.[6]
Набргу, романот станал светска сензаци?а и го прославил младиот автор, а потоа Ман ?а об?авил втората збирка новели ?Тристан“ (1903) во ко?а се нао?а и новелата ?Тонио Крегер“ ко?а, според неговите зборови, од сè што напишал, му била ?на?блиска до срцето“. Во то? период се по?авило и единственото драмско дело на Ман, ?Фиренца“, кое пове?е може да се опише како како новела во облик на ди?алог отколку како драма.[7] Во 1905 година, по повод стогодишнината од смртта на Шилер, Ман ?а напишал новелата ?Тежок час“ - мало ремек-дело кое претставува многу суб?ективна студи?а за Шилер. Во 1909 година се по?авил оптимистичко-шеговитиот роман ?Кралско височество“ во кое на симболичен начин е прикажана кризата на индивидуализмот, а во 1912 година била об?авена новелата ?Смрт во Венеци?а“ ко?а го означува кра?от на првиот период од творештвото на Ман. Во ме?увреме, во 1911 година бил об?авен фрагмент од ?Исповедот на измамникот Феликс Крул“, т.е. почетокот на романот на ко?што Ман се навратил половина век подоцна, иако и тогаш останал недовршен.[8]
Во 1924 година, Ман го об?авил романот ?Волшебниот рид“ со ко? почнува втората фаза од неговото творештво. Всушност, Ман почнал да работи на ово? роман уште во 1912 година, но прекинал кога избувнала Првата светска во?на. Почетокот на втората етапа била одбележана и со една идила во стихови, како и со расказот ?Господарот и кучето“ (1919). Во 1925 година, Ман ?а об?авил автобиографската новела ?Неред и рана болка“, а потоа го заинтересирала старозаветната приказна за ?осиф за ко?а уште Гете сметал дека може да се раскаже поопширно, а благодарение на ?епската педантери?а“ на Ман, од првобитно замислената новела се родил романот ??осиф и неговите бра?а“. Ман продолжил да го развива ово? роман и во следните 16 години, така што то? прераснал во тетралоги?а чии делови се по?авиле во периодот од 1933 до 1943 година. За време на еден прекин од работата на романот, Ман ?а напишал новелата ?Марио и магионичарот“ (1929), а во 1940 година, за време на неговата емиграци?а во Шва?цари?а, бил об?авен романот за Гете, ?Лота во Ва?мар“. Следната година, додека предавал на Универзитетот Принстон, Ман ?а напишал ?индиската легенда“, новелата ?Заменетите глави“ ко?а авторот ?а опишал како ?метафизичка шега“. Исто така, во САД Ман ?а об?авил и следната новела, ?Закон“ (1943), додека сво?ата осуда на нацизмот на?остро ?а изразил во последниот завршен роман ?Доктор Фаустус“ (1947) со ко? сакал да даде ?роман на сво?ата епоха“, а слична тема обработува и краткиот роман ?Избраниот“ (1949). Последната преокупаци?а на Ман била навра?а?ето кон романот ?Исповедот на измамникот Феликс Крул“ во ко? ?уметноста со помош на травести?а се пренесува на гра?анско-криминалното“. Додека работел на ово? роман, во една пауза, Ман ?а об?авил новелата ?Измамена“ (1953), ко?а од тематска гледна точка означува вра?а?е назад во сферата на болеста, но од естетска гледна точка е тешко прифатлива. Самиот Ман признал дека ова дело е ?проблематичен производ“, но во оваа скандалозна парабола е раскажана во стилот на класичната новела.[9]
Ман е автор и на бро?ни есеи, како што се: ?За Германи?а и Германците“, ?Страда?ето и големината на Рихард Вагнер“, ?Размислува?ата на еден неполитичен“, ?Германската Република“ итн.[10]
Осврт кон творештвото
[уреди | уреди извор]Во уметничкиот развоен пат на Ман не посто?ат посто?ат скокови и неочекувани пресврти. Сепак, во секое свое дело то? е поинаков, зашто не може да се повторува, иако неговата преобразба се случува тивко, непрекинато и се случуваат од внатрешната нужност. Врз неговото творештво е очигледно големото вли?ание на Гете. Според сведоштвото на самиот Ман, додека го пишувал делото ?Смрт во Венеци?а“, секо?дневно го читал Гете за да го потврди сво?от стил во разво?ната лини?а на германската епика, а ?азикот и формата во ?Волшебниот рид“ по сво?ата класичнохармонична одмереност се сродни на Гете. Притоа, сродноста со Гете е намерна, грижливо негувана, како наследува?е на Гете, еден вид на повторува?е на внатрешниот душевен став. Ман го достигнал совршенството на Гетеовиот ?азик ко? е подвижен, сензуален, отсечен, полн со одговорност и кра?но артифициран. Но, исто така, во согласност со модерната епоха, неговиот ?азик е истовремено нервозен, префинет и ироничен. Неговиот ?азик е верен на традици?ата и истовремено творечки, ?асен и парадостичен, врза и воедно слободен. Ме?утоа, то? никогаш не е премногу обилен и патетичен, туку е полн со мерка и потполно личен. Од Гете наваму, во германската книжевност немало толку нови зборови и кованици како што има во творештвото на Ман. И токму тие низи од зборови поврзани со цртички со сво?ата прецизност даваат богатство од ни?анси и ново одредува?а на поимите кои дотогаш не било можно да се формулираат. Исто така, ирони?ата и персифлажата се карактеристични за неговиот стил. За него, ирони?ата е средство кое му овозможило да се воздигне од гра?анството и критички да се оддалечи од него. Неговите книжевни ?унаци се надвор од пиететот, зашто се подложни на пороците, страстите и безбожните мисли. Понатаму, темел на Мановата епика е она што то? го нарекува ка? Вагнер ?тематско-мотивска техника на ткае?е“. Сите важни мотиви кои еднаш се по?авиле во некое од неговите дела, често само попатно и подземно, подоцна посто?ано се вра?аат, видоизменети, во нови хармониски комбинации. Ритмичко-дисонантното и трагично-ироничното кова?е на зборовите се непознати тонски односи на современата инструментаци?а на епиката.[11]
Иако е на?познат по неговите романи, Ман почнал и завршил како романописец. Притоа, освен индиската легенда и библиската приказна, сите негови новели обработуваат современи теми кои се случуваат во рамките на гра?анското општество. Според неговите зборови, ??ас сум дете на германското гра?анство и никогаш не ?а одрекував традици?ата поврзана со таквото потекло.“ Основната тема во неговите новели е односот на духот кон животот и проблемот на уметникот и, оттука, главните ликови во пове?ето негови новели се уметници или писатели, наклонети кон анализа. Поради тоа, во новелите нема многу де?ство, туку преовладуваат разговорот и медитаци?ата. Ман ги сака сложените психолошки проблеми во кои доа?а до израз неговата вештина за длабока анализа, а во романите и новелите ги внел ?етиката, музиката и хуморот“. Неговите дела секогаш имаат подлабоко значе?е, ликовите добиваат симболичка смисла, на етичко-соци?алната позадина се истакнуваат хуманоста и ?убовта кон човекот. Во уметничката постапка, Ман се држи до стварноста, т.е. аналитичкиот реализам во неговите дела е заснован врз стварните дета?и. Ман не сакал да измислува, смета??и дека ?човекот не е поет со тоа што ?е измисли нешто, туку со тоа што предметите ?е му значат нешто“. На?после, новелите на Ман се одликуваат со извонреден стил и со совршена форма, открива??и ?а вистинската уметност на ?азикот.[12]
Ман е последниот писател од епохата ко?а го означува залезот на една голема и болна култура. Во то? поглед, самиот то? напишал: ?... малку имам против тоа д абидам доцен и последен, оно? ко? заклучува...“ Но, истовремено, то? ги отвора новите идни простори на уметноста. Целиот негов живот претставува чекоре?е од едно до друго дело, секогаш од копнежот кон исполнува?ето. Оттука, неговото творештво е една од малубро?ните судбини на современата западна уметност ко?а успеала да се доврши самата себе.[13]
Значе?е и вли?ание
[уреди | уреди извор]Една песна на полската поетеса Вислава Шимборска носи наслов ?Томас Ман“.[14]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ Milo? ?or?evi?, ?Novele Tomasa Mana“, во: Tomas Man, Tonio Kreger - Smrt u Veneciji. Beograd: Rad, 1963, стр. 134.
- ↑ О. Биха?и-Мерин, ?Натурализам и гра?ански дух“, во. Томас Ман, Чаробни брег. Београд: Просвета, 1956, стр. VIII.
- ↑ О. Биха?и-Мерин, ?Натурализам и гра?ански дух“, во. Томас Ман, Чаробни брег. Београд: Просвета, 1956, стр. XXVI.
- ↑ О. Биха?и-Мерин, ?Натурализам и гра?ански дух“, во. Томас Ман, Чаробни брег. Београд: Просвета, 1956, стр. XXI.
- ↑ Milo? ?or?evi?, ?Novele Tomasa Mana“, во: Tomas Man, Tonio Kreger - Smrt u Veneciji. Beograd: Rad, 1963, стр. 134-135.
- ↑ О. Биха?и-Мерин, ?Натурализам и гра?ански дух“, во. Томас Ман, Чаробни брег. Београд: Просвета, 1956, стр. X-XI.
- ↑ Milo? ?or?evi?, ?Novele Tomasa Mana“, во: Tomas Man, Tonio Kreger - Smrt u Veneciji. Beograd: Rad, 1963, стр. 135.
- ↑ Milo? ?or?evi?, ?Novele Tomasa Mana“, во: Tomas Man, Tonio Kreger - Smrt u Veneciji. Beograd: Rad, 1963, стр. 136-138.
- ↑ Milo? ?or?evi?, ?Novele Tomasa Mana“, во: Tomas Man, Tonio Kreger - Smrt u Veneciji. Beograd: Rad, 1963, стр. 138-141.
- ↑ О. Биха?и-Мерин, ?Натурализам и гра?ански дух“, во. Томас Ман, Чаробни брег. Београд: Просвета, 1956, стр. XV-XVI.
- ↑ О. Биха?и-Мерин, ?Натурализам и гра?ански дух“, во. Томас Ман, Чаробни брег. Београд: Просвета, 1956, стр. XXII-XXIV.
- ↑ Milo? ?or?evi?, ?Novele Tomasa Mana“, во: Tomas Man, Tonio Kreger - Smrt u Veneciji. Beograd: Rad, 1963, стр. 141-142.
- ↑ О. Биха?и-Мерин, ?Натурализам и гра?ански дух“, во: Томас Ман, Чаробни брег. Београд: Просвета, 1956, стр. XXXII.
- ↑ Vislava ?imborska, Izabrane pesme. Beograd: Tre?i trg, 2014, стр. 119-120.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]![]() |
?Томас Ман“ на Ризницата ? |
- Дела од Thomas Mann на проектот ?Гутенберг“
- The Nobel Prize — autobiography
- FBI File on Thomas Mann (archived 2004)
- Thomas Mann 'Bookweb' on literary website The Ledge, with suggestions for further reading Архивирано на 13 март 2007 г.
- First prints of Thomas Mann. Collection Dr. Haack, Leipzig (Germany)
![]() | Оваа биографска стати?а е никулец. Можете да помогнете со тоа што ?е ?а проширите. |
|
- Родени во 1875 година
- Лу?е од Либек
- Починати во 1955 година
- Починати во Цирих
- Никулци за биографии
- Германски писатели
- Германски романописци
- Германски книжевни критичари
- Добитници на Нобеловата награда за литература
- Германски нобеловци
- ЛГБТ-писатели
- Носители на прускиот Орден за заслуги (гра?ански)
- Членови на Американското филозофско друштво
- Германски автобиографи